Το παιδί μου μεγαλώνει. Πώς θα το διαχειριστώ;

Το γεγονός πως το παιδί σας μεγαλώνει, πως θέλει πλέον να προχωρά μόνο του χωρίς εσάς να του κρατάτε το χέρι είναι κάτι που σας τρομάζει και σας δημιουργεί άγχος. Το ίδιο παιδί που εσείς του δείχνατε ως τώρα τον κόσμο και κοιτούσατε μαζί του τα χρώματα του ουρανού τώρα θέλει να πετάξει, κι αυτό είναι κάτι που σας κάνει να θέλετε να παγώσετε το χρόνο.

Είναι όμως αυτή η σωστή αντιμετώπιση;

Ένας γονιός με παιδί στην εφηβεία βλέπει το παιδί του να έχει μια έκρηξη σωματικής ανάπτυξης, να μεταβάλλεται ο τρόπος με τον οποίο βλέπει τον κόσμο και ο τρόπος με τον οποίο συνδιαλλάσσεται με το περιβάλλον του. Σκέφτεται πια πιο λογικά και πολύπλευρα, σχηματίζει τα δικά του κριτήρια, ενώ δε δέχεται πλέον τη γνώμη του γονιού ως μοναδική και αμετάκλητη. Νιώθει το παιδί του να απομακρύνεται από την αγκαλιά και τη φωλιά του, να μην περνά το χρόνο που περνούσε μαζί του, ενώ η παρέα των συνομηλίκων αλλά και η μόδα της εποχής αποκτούν πρωταρχική θέση. Ως επόμενο, επηρεάζονται και οι διάφορες πτυχές της ζωής του, όπως τα ενδιαφέροντά του, η ενασχόλησή του με τα μαθήματα, ο τρόπος ομιλίας, το στυλ, η εμφάνισή του και άλλα.

Οι αλλαγές και οι επικείμενες κρίσεις που συμβαίνουν στη συγκεκριμένη ηλικία δε θα πρέπει να σας φαίνονται βουνό. Προσπαθήστε να δείχνετε υπομονή καθώς είναι απαραίτητες για τη διαμόρφωση της ταυτότητας του παιδιού σας και τη μετάβασή του στην ενήλικη ζωή. Είναι σημαντικό να δεχτείτε πως το παιδί σας μεγαλώνει, κάτι το οποίο είναι πολύ όμορφο και ο τρόπος που του συμπεριφέρεστε, που του μιλάτε αλλά και τα όρια και οι ελευθερίες που του παρέχετε θα πρέπει να αναδιατυπωθούν και να είναι αντίστοιχες των αλλαγών που συμβαίνουν σε εκείνο. Είναι λογικό να νιώθετε πως κατά κάποιο τρόπο χάνετε τα παιδιά σας, όμως η υποτίμηση, η συνεχής αρνητική κριτική, η καχυποψία και η επιθετικότητα είναι στοιχεία τα οποία δε βοηθούν σε καμία περίπτωση, ενώ μάλιστα είναι πιθανό να προκαλέσουν και αντίθετα αποτελέσματα.

Προκειμένου να κατανοήσετε τα έφηβα παιδιά σας και να νιώσετε ασφάλεια με τις αλλαγές που τους συμβαίνουν είναι σημαντικό να εδραιώσετε μια ουσιαστική σχέση μαζί τους, ήδη από την παιδική ηλικία. Μία σχέση δυναμική, ανάλογη με τις εκάστοτε ανάγκες του παιδιού σας στην οποία επικρατεί ο διάλογος και η ελευθερία έκφρασης απόψεων και προβλημάτων, η ανοχή, η αποδοχή κι η εμπιστοσύνη. Η σχέση αυτή πρέπει να ξεφεύγει από τα όρια της εξάρτησης που επικρατεί κατά τα προηγούμενα χρόνια και εσείς πρέπει να αλλάξετε τον τρόπο που απευθύνεστε στο παιδί σας ως έφηβο πια. Θα βρίσκεστε πιο κοντά με το παιδί σας, θα γνωρίζετε τους φίλους, τους ερωτικούς του συντρόφους και έτσι θα καταλάβετε τον τρόπο με τον οποίο το παιδί βιώνει τις σχέσεις αυτές, το κατά πόσο το εξελίσσουν και προάγουν την προσωπική του ευτυχία.

 Πολλές φορές θα πρέπει να συζητήσετε με το παιδί θέματα που το αφορούν τα οποία ίσως να σας εκνευρίζουν ή να μη σας βρίσκουν σύμφωνο, όμως δεν θα πρέπει να γίνεστε επικριτικοί. Μπαίνοντας στη θέση του θα καταφέρετε να κατανοήσετε τις ανάγκες και την οπτική του και να σταματήσετε να βλέπετε τα πάντα ως απειλή. Είναι πιθανό βέβαια σε ορισμένες περιπτώσεις να μην επιθυμεί να μοιραστεί κάτι μαζί σας, πράγμα το οποίο οφείλετε να σεβαστείτε δίνοντας στο παιδί την ιδιωτικότητα που χρειάζεται σε αυτή την ηλικία αλλά και την ασφάλεια πως όποτε θελήσει θα είστε εκεί να το ακούσετε. Είναι απαραίτητη η συμβουλή σας για εκείνο, αλλά προσοχή, όχι με τη μορφή «κηρύγματος», χωρίς επιχειρήματα και με τρόπο απόλυτο. 

Ακόμη είναι εξαιρετικά σημαντικό να του αναθέτετε ευθύνες οι οποίες συμφωνούν με την ηλικιακή του μετάβαση, όπως το να κάνει τα ψώνια, να συμβάλλει στις δουλειές του σπιτιού και άλλα. Το παιδί σας είναι πλέον ικανό για πιο αποτελεσματική επικοινωνία μαζί σας και έτσι μπορείτε να συμμετέχετε μαζί του σε δραστηριότητες, οι οποίες θα σας φέρουν πιο κοντά και θα δημιουργήσουν ένα ασφαλές κλίμα έκφρασης και συνεργασίας.

Ωστόσο, οι κανόνες και τα όρια πρέπει να συνεχίζουν να υπάρχουν, να είναι ανάλογοι με το κάθε παιδί και ευέλικτοι, ενώ η στάση σας θα πρέπει να είναι σταθερή και συνεπής. Ο έλεγχος θα πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει αλλά με έναν πιο διακριτικό πια τρόπο. Μην παρασύρεστε από την αλαζονεία που μπορεί να διαθέτει το παιδί σας δίνοντάς του υπερβολική ελευθερία και ευθύνες. Χωρίς όρια ο έφηβος νιώθει ανυπεράσπιστος και μπερδεμένος χωρίς να μπορεί να σχηματίσει μια σταθερή εικόνα των προθέσεων και επιθυμιών των γονιών του αλλά και του κόσμου στον οποίο μεγαλώνει. Νιώθει φόβο και αδυνατεί να κατανοήσει τις υποχρεώσεις του, να νιώσει υπεύθυνος, αυτόνομος και να συνεργαστεί.

Τα όρια όμως δεν πρέπει να είναι υπερβολικά και δεν πρέπει να φτάνετε στην αυταρχικότητα και την υπερβολική αυστηρότητα που δε θα αφήσει τα παιδιά σας να ανακαλύψουν τα ενδιαφέροντά τους, τις κλίσεις και τις προτιμήσεις τους κάνοντάς τα άβουλα με χαμηλό αίσθημα αυτοεκτίμησης και κίνδυνο μελλοντικής εμφάνισης ριψοκίνδυνων συμπεριφορών λόγω αντίδρασης. Να τα αφήνετε να επιλέγουν με βάση τα δικά τους προσωπικά στοιχεία και τη δική τους ματιά και να στηρίζετε τις επιλογές τους, με κριτική σκέψη και αναλόγως με την ωριμότητα τους.

Έπειτα πέρα από τα παιδιά σας θα πρέπει να μπορείτε κι εσείς οι ίδιοι να εκφράσετε σε αυτά τις δικές σας ανησυχίες και τα συναισθήματα σας, χωρίς βέβαια να τους μεταδίδετε μεγάλο βάρος και να τους δημιουργείτε την αίσθηση πως φταίνε ή πως κάνουν κάτι λάθος. Το γεγονός πως πλέον το παιδί σας μεγαλώνει, κάτι το οποίο το καθιστά πιο αυτόνομο πρέπει να συνοδεύεται και από μια αλλαγή στη δική σας προσωπική ζωή. Εκμεταλλευτείτε το χρόνο που σας δίνει η πιο συχνή απουσία των παιδιών ώστε να ασχολείστε με διάφορα χόμπι και δραστηριότητες που σας ικανοποιούν, σας βοηθούν να ξεχνιέστε και μην αφήνετε πίσω τις δικές σας ανάγκες. Το παιδί σε αυτήν ειδικά την ηλικία θέλει να σας βλέπει ευτυχισμένους και πρέπει η εικόνα που θα του αποτυπωθεί για εσάς να είναι μια δυναμική παρουσία, ένα πρότυπο πάνω στο οποίο θα βασιστεί κι εκείνο στη μετέπειτα πορεία του. Δείτε τις θετικές πλευρές της ηλικιακής του μετάβασης, απολαύστε το και επιβραβεύστε τον εαυτό σας.

Η εφηβεία αποτελεί για τα παιδιά σας την ηλικία που σας έχουν την περισσότερη ανάγκη, όσο και αν νιώθετε πως σας απομακρύνουν, όσο και να μην το παραδέχονται και να νομίζουν πως μόνα τους μπορούν να κατακτήσουν τον κόσμο. Είναι η στιγμή που πρέπει να αντιμετωπίσουν μόνα τους καταστάσεις χωρίς να έχουν εσάς να τα προστατεύουν και που καλούνται και οφείλουν να λάβουν σημαντικές αποφάσεις και να αντιμετωπίσουν τις πρώτες κρίσεις, τα πρώτα τραντάγματα στην κοινωνική τους ζωή. Θέλουν να νιώθουν αυτόνομα, αλλά όχι μόνα. 

Χρειάζονται το χώρο τους και το χρόνο τους, αλλά θέλουν και τη δική σας ειλικρινή γνώμη και έχουν ανάγκη τις παρατηρήσεις και τις νουθεσίες σας λαμβάνοντάς τες ως ένδειξη αγάπης και ενδιαφέροντος. Σας θεωρούν τους πιο ικανούς συμμάχους στον αγώνα τους να ανοίξουν τα φτερά τους, και αυτό που θέλουν από εσάς είναι ένα νεύμα και ένα χαμόγελο που θα τους δείξει πως μπορούν να τα καταφέρουν, πως θα πετάξουν στους ουρανούς που εσείς τους δείξατε, με αυτά τα δυνατά φτερά που εσείς τα εξοπλίσατε. 

Τα παιδιά σας είναι σίγουρο πως θα κάνουν λάθη όσο μεγαλώνουν και πολλές φορές τα φτερά τους θα σπάσουν, αλλά αυτά τα λάθη και οι ατυχίες θα είναι λιγότερο ανώδυνες αν αισθάνονται πως έχετε πίστη σε αυτά πως θα ξανασηκωθούν, πως θα είστε εκεί όταν σας έχουν ανάγκη να φροντίσετε τις πληγές τους.

Να μεγαλώνετε τα παιδιά σας με αγάπη και σύνεση αλλά όχι με κτητικότητα. Πάντα θα τα βλέπετε ως τα «μικρά σας», αλλά δεν πρέπει αυτό να περνάει σε εκείνα, να τα καθηλώνει και να τους κόβει τα φτερά. Μην ξεχνάτε τη δική σας ευτυχία και το δικό σας μέλλον και να θυμάστε πως το ότι τα παιδιά απομακρύνονται από τη φωλιά που τόσα χρόνια χτίζετε με κόπο δε σημαίνει πως σταματούν να σας αγαπούν. Σας αγαπούν και σας έχουν ανάγκη, απλά με έναν διαφορετικό τρόπο. Η αλήθεια είναι πως δεν έχω ακόμη παιδιά και ναι, ξέρω πως ήδη έχετε κάνει τη σκέψη «όταν γίνεις γονιός σφύρα μου», όμως ένα είναι αυτό που γνωρίζω και πάντα θα λέω. Τα χρόνια είναι για να περνάνε και εμείς για να τα ζούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Απολαύστε τα!

η Ψυχολόγος Αλεξάνδρα Κουτουδάκη